|
|
|
 |
 |
 |
| Teny iditra | Kabary nataon-dRainitsimindrana | |
| Sokajin-teny | anarana (lohatenin-tantara fohy na kabary) | |
| Zana-dohateny | Tenin-dRainitsimindrana navaliny an-dRanavalona I | |
| Mpanoratra | Cousins William Edward | |
| Tsanganana sy sary iray takila | Ny lohateny rehetra | |
| Lahatsoratra | XI. Tenin-dRaMtsimindrana, navaliny and-Ranavalona I. ~f~)AHA vaonanjakaRanavalo-manjaka, dianovoriny Г|| taoMasoandrony vadin-tany sy ny loholona, nampihinaniny sy nampilazainy ny fitondrana ny fan- jakana tamin' Andrianampoinimerina sy Radama. % Kadíanamaly Rainiteimindrana; boy nofama-Uny, rehefa niala tsiny izy, Trarantitra, aza marofy, Tompokovavy, mifananteraamy ny ambanilanitra; fe raba manontany ny fitondrana ny fanjakana Itompoko vavy ^ dia hambaranay ny fitondrana ny fanjakana tamin'izy mianaka. Tsarany manaovadin-tany ; fa ny vadin-tany no isany sy aloalony ny fanjakana. Kanefa raha ny olon-dratsy no atao vadin-tany, ka ny tsy manam-bady aman-janaka, amana tsy manan-kotodina, mamba sarotra izany, ka tsy mifidy hara-paka; fahitany olona, arapany ; hitany omby, arapany ; bitany amboa, arapany ; izay nitany rehetra arapany avokoa ; ka raha ny tsy manam-pototra, ka tsy misy bovaliana, aza atao vadin-tany : fa raha mandiso ny ataony ny Andriamanjaka izy, ka manova teny, tsy misy hahorona ; fa "ny maty aza ahoako" no ataony. Ka dia aza mba atao vadin-tany, raha ny olon'tsy manam-pototra. Izaononavalin-dRainitsimindrana ny tenin' Andriana tao Masoandro. 3. Ary anatranataon-dllainitsimindranatamy ny vadin-tany. Izaonoanatraataokoaminareo, ry ilay vadin-tany, fandrao misy manao adaladala isika, ka manaoranomaniaony. Kaohabolanakely nohataoko aminareo, ry Tompokolahy : tabalea ilay zaza-kely mpilalao eo araoron-drano isika, ka mahita ny mamba maty izy, ka manao hoe, Avia hilalao sy hihalo-poza eto anaty rano ; fa tsy ato intsony ny mamba, fa lasa ; kaaraviravioangeny tánan'ialahy harapany ; faataon' ialahy ho lasa ny mamba ; fa tsy ao hiany (va) ny zanany mandimby azy ? Kandrao ataon' ialahy hoe, Lasa Ilahidama, ka vehivavy no manjaka, ka hanao izay hahazoako aho ; ka araviravio ange ny tánan'ialahy harapany ; fa tsy Ranavalona (va) no mandimby ny fanjakana solon-dRadama handrapaka izay diso ? 4. Ary anatra faharoany ataoko aminareo, ry vadin-tany, fa tsy mateza miteny aho, fe ny fanana-rana toy ny mano-dahasa, ka izay manoka indroa mañana antitra. Koa milaza aminareo alio, ry ilay Tadin-tany, Aza mba tiavola, tía harena, ka mitady izay hamenoan-tsarandrana ; fany any ny Audriaman-jaka no ataovy lavorary. Fa ohabolana kely no bataoko : raba mahalavorary ny fanjakan' Andriana isika, tahaky ny mandrasa ombin' Andriana isika; ka raba tsara-didy ny sorony amana trafony, sy tsara-ala ny feny amana vodiny, tey laitra lanilanina ny íadiny sy ny tsinainy ey izay potipotiny tokony tsy ho any ny Andriana sy ny foiny amy ny fahaiza-mandrasa. Koa raha ataontsika lavorary ny fanjakan'Andriana, tsy laitrantsika lanilanina ny isam-polo omeny sy izay foiny ny Andriana, rahalavorary ny ataontsika. Koa tandremo tsara ny fanjakan' Andriana hiadanana amy ny tany sy hitoerana amy ny vady aman-janaka. 5. Izaonoanatranataon-dRainitsimindranatamy ny vadin-tany, raha niangona tao Masoandro izy : tamy ny nanjakan-dRanavalomanjaka no nanaovany izao teny izao. | |
| Teny iditra | Kabary nataon-dRainitsimindrana | |
| Sokajin-teny | anarana (lohatenin-tantara fohy na kabary) | |
| Zana-dohateny | Anatra nataon-dRainitsimindrana tamin' Andriamihaja | |
| Mpanoratra | Cousins William Edward | |
| Tsanganana sy sary iray takila | Ny lohateny rehetra | |
| Lahatsoratra | XII. Anatra nataon-dRainitsimindrana tamin' Andriami-haja, A.D. 1830. A N A T R A nataon-dRainitsimindrana tamin'Andria- mihaja, Uvtra. : teo atsinanany ny fahitry Menalefona, andrefan-tranon-dRainitsimindrana no nananarany azy, harivany ny Alakamisy, 12 Alakarabo, 1830. 2. Ary hoy Rainitsimindrana, Izaho mananatra anao Andriamihaja, noho izao voninahitra omen' Itom-pokovavy anao ; fa izao anatra izao no lova omeko any ialahy ; fa ho avy eto amin' ialahy avokoa na miara-mila, naborozoany, nohony fikomandian'ialahy. Ka zavatratelonotiakohotandreman'ialahy, Andriamihaja. 3. Voalohany :— Fahaleniem-panahy. Fa tiako halemi-fanahy hianao handehanany ny hevitry ny olona aminao, hanalanao izay mety, ary hanarianao izay tsi-mety ; fa izay be mpananatra no hendry ; fahazomahitsy tsy hitatoy an-ala; ary saina tsy azo tsy amin' olombelona. 4. Anatrafaharoa:—Fanohananaolona, rahaamy ny heloka (окопу tsy hahafaty. Raha mitety soa atao ny olona, ka mifona sy mitsotra amy ny hadisoany izy, mba ialao nenina, koa ataovy tonga amy ny Andriamanjaka ny teniny. Fa ny olombelona tsy tafintohina an-danitra, fa an-tany no mahatafintohina ; ka anaovako izany, ny fanompoana tey ho entina tapany, fa ho entina erany ; ka raha avy koa izay hahatafintohinana, mba misy mpanarina, raha amy ny helokatokony tsy hahafaty anao, faazoifonana. 5. Ary anatrafahatelo (farany ):—Fahalozana. Fa raha tsy loza-be hianao, raha ny rariny no avadik' olona, tsy masina ny Andriamanjaka, ary tsy to-teny hianao lehibe mifehy ny tany, ka mavo ny lalàna ; ka izany no anaovako vodi-adin anatra hoe, Masiaha, raha misy manao ny tsi-mety. 6. Ka raha tanterak' izay lehibe mifehy ny tany izao anatra izao, dia masina ny Andriamanjaka, ary to-teny ny lehibe mifehy ny tany, ka lavorary ny fan- jakana, ary mandry ny tany, koa miadana ny ambanilanitra. 7. Ary rehefatapitraizaoanatratelo-lohaizao, dia namaly Andriamihaja noho ny anatra nataon' Ingahy Rainitsimindranataminy. Hoy nofamaliny :—Marina izany, ry ikaky, fa ekeko dia ankasitrahako izany anatra ataonao izany ; fa tokonary ho nitanika hianao, fa nahita izay nahamasahany, ary tokonary ho nan-doatra hianao, fa nahita izay nahalaniany. | |
| Teny iditra | Kabary nataon-dRainitsimindrana | |
| Sokajin-teny | anarana (lohatenin-tantara fohy na kabary) | |
| Zana-dohateny | Tenin-dRainitsimindrana navaliny an-dRanavalona I | |
| Mpanoratra | Cousins William Edward | |
| Tsanganana sy sary iray takila | Ny lohateny rehetra | |
| Lahatsoratra | V. Teny navalin-dRainitsimindrana an-dRadama I. К A hoy no teny nataon-dRadama tamin-dRaini- tsimindrana, raha nifanatrika izy mianaka, ka hatao andriambaventy Ramitsimindrana; dia hoy Itompokolahy Radama tamin-dRainitsimindrana, Izaho milaza aminao, ry ikaky Rainitsimindrana, fa hitako ny soa nataonao tamin'Andrianampoimmerma_; ka raha 'mby tamiko tsy nanova, fa nanohy sy nampi- tombo izay hahatsara ny fanjakako sy izay hahamasi-na ahy. Ka raha avy ny hahanteranao ankehitriny, ataoko andriambaventy hianao hiahy any Imerina sy hitandrina ny fanjakako eto anatrehako, fa eta tokony hiadana eto amiko hianao noho ny hahantera nao sy ny soa nataonao efa tanteraka. Ary namaly Rainitsimindrana, ka hoy no famalin-dRainitsimindrana ny tenin' Itompokolahy, Marina izany, ry Ilahidama, ary toy izany ry lehitsy, fa sanatna no manao any ialahy ilehitsy aho ; fa izay tsy manome vohony, ka tsy misorona Andriamanjaka, fa mitady izay hahamasina any ialahy, fanovany ny Roa amby ny 15 Folo Manjaka sy fanovan' Andrianampoinimerina avo~ koa, ka abazoako manao any ialahy ilehitsy izany. Koa fankasitrahana sy fankatelemana aloha no atao-ko amin' ialahy, ry Ilahidama, noho ny soa nataoko tsarovan' ialahy, fa tsy hadinoin' ialahy, fa mahasolo ny Roa amby ny Folo Manjaka sy Andrianampoini merina tokoa ialahy, ry Ilahidama, fa mahavaly ny soa ataony ny mpanompo. Koa tsara izany ; izaho hataonao andriambaventy, hitandrina ny eto anatrehanao, sy ho mizan-tsingina, handanja any Imerina : koa tiako, dia ankasitrahako izany, tompokolahy. Fahany zavatraataokokely, ry Ilahidama : tsy mbola hety ho andriambaventy aho aloha noho ny fitiako ny tany handry sy ny hahamami-hoditra anao. Ka ohabolana kely no hataoko ho entiko handá ny hanaovanaoahy andriambaventy. Tahakailay zatovo tia ombelahy hianao ; ka nony manisy fiaro izy, ny vozony hiany noasiany fiaro, fany kibo-beny tsy mba asiany fiaro ; ka raha sendra ny ombelahy mamely an-tsivalanana, ka voany ny kibo-beny, mba mahafaty ny ombelahy tsi-foy hiany ; koa hataonao andriam-baventy aho, tahaky ny vozony hiany no asianao fiaro, fany kibo-beny tsy mba asianaofiaro.Kandrefany Betsileo, mbola toy ny kibo-beny tsy voaisy fiaro, ka hoy no famaliko ny teninao, Hianao tenany lehibe, sy ny andriambaventy mbola fiaro eto amy ny vozony hiany ; faAntananarivo sy eto anatrehanao no vozony, ary Betsileo no kibo-beny ; ka aoka aho ho fiaro amy ny kibo-beny any Betsileo, fa iny no mbola adaladala tsy mahalala voamena, kandrao sendra ny vadin-tany tia harena, sy ny mamba sarotra, ka ambakainy sy haniny maina ny vahoakao, ka tsy mandry ny tany ; ka aoka aloha mba hitandrina ny kibo-beny sy ho fiaro any Betsileo. Farehefamandry ny tany, katsara-toetra ny fanjakana, na hataonao andriambaventy aza aho, tsy manda, famaneiky indrindra; farehefamasinasy mami-hoditra ialahy, ry Ilahidama, koa mandry ny tany, dia izany no tombom-barotray mpanompo, fiadanany ny vady aman-janaka. Ary novalian' Itompokolahy indray ny fitenin-dRainitsimindrana, fankasitrahana no nataon-dRadama taminy, Sitrako, ry ikaky Rainitsimindrana, teliko, ry ikaky Rainitsi mindrana, maraiko, ry ikaky Rainitsimindrana, izany fiteninao izany ; fa tokonary ho namelan' Andrianam-poinimerina ahy tokoa hianao ; mahalala ny hitsimbi-nana any Imerina, sy mitandrina izay handriany ny tany, hahamami-hoditraahy manjaka. Farahany olon-kafa no ataoko andriambaventy, hasina no atolony, fa nahazo fiandrianana izy ; fa hianao, ry ikaky Raini tsimindrana, tsy mba tiavola aman-karena, fa man-danja izay hahabe-voho any Imerina, sy ny hahamami-hoditra ahy manjaka. Koamatokiakosahianao, ry ikaky Rainitsimindrana, noho izao soa ataonao izao, fa izaho no fanovany ny Roa amby ny Folo Manjaka, sy fanovan' Andrianam-poinimerina ; andriana mahavali-soa, fa tsy hadinoiko mandrakizay ny soa ataonao, fa hisaina miadana aho, fadiaekekoizany famalinaoizany ; fasatriko mody kely hianao, ry ikaky, hisainako miadana ; fa feno ny hafaliana loatra aho anio, ka tsy mahazo mamaly ny fiteninao; faindreny ny OffisiersDaupalian, hirahiko ho any aminao, ry ikaky, hitondra ny hafaliako amy ny fandrenesako ny teninao. Ary nony ampitso no niresahan' izy mianaka, dia avy Ralehifotsy, sy Andriamihaja, 7 vtra roa lahy, Offisiers Daupalian, nankao amin-dRainitsimindrana nitondravolaariary zato. Ary dianalahatr'izy roalahy ny tenin'Andriana; hoy no fandahany, rehefaniala-tsiny izy, Izany no fitenin' Ilahidama, ry ikaky Raini tsimindrana, faly sy finaritra, ary ravoravo ny zanakao tamy ny andro omaly nihaonanareo mianaka ; ka avy mampanatitra ny vody akoho aty aminao izy, indry ny vola ariary zato ateriny ny zanakao ho anao. 16 17 Kanefa, hoy Ilahidama, tsy ataoko vitam-bola aman-karenany soaataonao; faataokoan-taratasy, faizaho andriana mahavaly soa. Ary ny amy ny fihevitrao ny fanjakana, hoy lladama, rehefa fantatrao mandry ny tany, ka tsara-toetra ny hitandrina ny fanjakana any Betsileo, dia hianao no mahalala raha te-ho an-driambaventy hianao, fa fantatrao ny mahatsara ny fanjakana. Dia namaly indray Ingahy Rainitsimindrana ; fanka- sitrahananonataony, sy toky nonomeny. Trarantitra, aza marofy, Ilahidama, mifanantera amy ny ambanilanitra, fa marina izany, hoy izy, fa faly sy ravoravo aho raha tsaroany ny Manjaka. | |
| 2019/04/05 |
|